Bu haftaki köşe yazımda, 3.Cumhurbaşkanımız Celal Bayar’dan bahsetmek istiyorum. 1919 Milli Mücadele yıllarında rahmetli Bayar köyümüzde tahmini olarak 15 gün kalmıştır.
Aydın-Germencik-Dağyeni Köyünde Celal Bayar‘ın bundan 100 yıl önce, Haziran 1919 Milli Mücadele Yıllarında kaldığı ev mevcuttur. Kıymet bilir bina sahibi köylü bu evi yıkmamış, avlusunda kendine yeni bir ev yapmıştır. Şu an ev virane durumda. Taş duvar yapı olması nedeniyle ev sapasağlam ayakta. Ev 2 katlı. Alt ana girişten sonra tahta merdiven üst kat sofaya çıkılıyor. Sağda ve solda iki oda, Rahmetli Celal Bayar, o zamanki takma adı ile “Galip Hoca” bu odaların batı taraftaki odada 15 güne yakın kalmıştır. O zaman düşman işgali nedeniyle burada, Yunan askerinden saklanmış. Bu nedenle köye namaz hocası olarak geldi demişlerdir.
Bu ev hala sapa sağlam ayakta. Geçen yıllar onu eskitmemiş. O günden bu güne tam 100 yıl geçmiş. Bina yapılış olarak belki de 120 yıllık olduğun tahmin ediliyor. (Bu bina şu anda Kültür ve Turizm Bakanlığı Aydın Kültür Varlıkları Bölge tarafından koruma altındadır.)
Bu kültür mirasımızı kurumak adına, Kültür Bakanlığı yetkililerinden – Aydın Büyükşehir Belediye Başkanlığı (Özlem Çerçioğlu) – Germencik İlçe Belediye başkanı (Fuat Öndeş) ilgi bekliyorum. Bu bina birazcık tadilatla, o günkü gibi aslına uygun bir restorasyon ile Kültür Mirasımız olarak yıllarca saklanabilir ve Turizme kazandırılabilir.
Ben buradan ilgili yetkililere sesleniyorum. Biraz ilgi ve alaka lütfen. Rahmetli Celal Bayar’ı geri getiremeyiz ama, onun anılarıyla dolu olan bu evi Türk Turizmine kazandırabiliriz. Kendi anılarında anlattığına göre, o zaman bu Vatan nasıl kurtulur, ben Ankara’ya nasıl giderim hesaplarını bu binada yapmıştır. (Sonraki yazılarımda köyümüzdeki kalış öyküsünü ve Bayar’ın Köye olan minnet borcunu ödemek için 1957 yılında Köy Meydanına mermer Anıt çeşme yaptırmasını sonraki yazımda anlatacağım.)
Kısaca Celal Bayar’ın Hayatı :
1883 yılında Bursa’nın Gemlik ilçesinin Umurbey köyünde doğdu. İlk ve orta öğretiminden sonra memuriyet yaşamına atıldı. Adalet, reji ve bankacılık alanlarında memuriyet görevlerinde bulundu. 1908 yılında İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra ittihat ve Terakki çalışmalarına katıldı. Bu cemiyetin İzmir Şubesi Genel Sekreterliğini yaptı.
12 Ocak 1920’de toplanan son Osmanlı Mebusan Meclisi’ne Saruhan Sancağı Milletvekili olarak katıldı. Milli Mücadele sırasında Batı Anadolu’da etkinlik gösterdi. 15 Mayıs 1919’da İzmir’in işgalinden sonra Tire üzerinden Aydın, Germencik’e geçti. Bu sırada Dağyeni köyünde 15 gün saklandı. Sonra Aydın üzerinden Denizli ve Ankara’ya ulaştı. Daha sonra Birinci Büyük Millet Meclisi’nde Bursa Milletvekili olarak görev aldı. 1921’de İktisat Bakanı oldu. Lozan Barış Konferası’na danışman göreviyle katıldı. 1923 seçimlerinden sonra İkinci Büyük Millet Meclisi’ne İzmir Milletvekili olarak girdi.
1924 yılında iş Bankası’nın kurulmasında önemli rol oynadı. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundaki savaşım çabalarında politikacı ve iktisatçı kimliği ile parladı. 1937-1939 yılları arasında Başbakanlık yaptı. Daha sonra siyasi yaşamını İzmir Milletvekili olarak sürdürdü.
Çok Partili siyasi yaşama geçilmesi üzerine 1946 yılında arkadaşları ile birlikte Demokrat Partiyi kurdu ve başbakanlığa getirildi. Partisinin 1950 seçimlerini kazanmasından sonra aynı yıl Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce Türkiye’nin üçüncü Cumhurbaşkanı seçildi. (22 Mayıs 1950) 10 yıl boyunca sürdürdüğü bu görevinden 27 Mayıs ihtilali ile 1960 yılında uzaklaştırıldı. Yassıada Mahkemesi tarafından idama mahkum edildi. (15 Eylül 1961) Cezası daha sonra müebbet hapse çevrildi. Yassıada’dan Kayseri Bölge Cezaevi’ne nakledilen Bayar, 7 Kasım 1964’de rahatsızlığı nedeniyle serbest bırakıldı.
1903 yılında Reşide Hanımla evlenen ve üç çocuğu olmuş, (98 yaşındaki kızı Nilüfer Gürsoy hala hayattadır.) Celal Bayar, 22 Ağustos 1986’da 103 yaşında İstanbul’da vefat etmiştir.
Bu büyük Devlet adamına saygıyla anarken, Kültür Miraslarımızı sahip çıkmak adına, ilgililerden ilgi ve alaka bekliyoruz.
Saygılar, Sevgiler.
Abdurrahman Balcılar