Aydın yöresinde ilek mevsimi başladı.

Hepiniz merak etmişsinizdir ilek nedir diye? Haklısınız, sadece Aydın havalesindekiler bilir. Açıklayayım.

İlek, İncir ağacının erkeğidir. Sarı Lop dediğimiz incir ağaçlarının şimdi kurşun büyüklüğünde meyveleri vardır. Biz onlara top deriz. O topların dökülmemesi için, incirin erkeği olan İlek’ den çıkan sinek (arılar) vasıtasıyla polenlerin döllenmesi gereklidir. Yoksa sineğini alamayan, döllenemeyen toplar sararır ve dökülür. Döllenen toplar, 50-60 gün içinde taze incir olur ve tatlanır.

İncir bahçelerinin içinde erkek ilek ağacı nedense azdır. Başka yerlerden  toplanan İlek’ler köy meydanında alınır, satılır. Buna İlek pazarı yada diğer bir deyişle sinek pazarı denir. Fiyatlar arz talebe göre tespit edilir. Birileri toplar getirir. Aracıya satar. Aracı da incir bahçe sahiplerine satar. Fiyatlar alış 0,50-0,60 TL. satış, 0,75 – 0,80 TL. arasında değişir. Kendisinin yeterli ilek ağacı olmayan bu pazardan satın alır.

İlekler eskiden kova otu denen 50 cm. uzunluğundaki, ip gibi olan ota dizilirdi. Şimdilerde delikli 10-15 cm. file torbalara 6-8 adet doldurulur, kısa tel parçasıyla ağacın güneş görmeyen tarafına asılır. Bu işlem sabahın gün doğmadan erken saatlerinde ya da akşamın gün batımına doğru yapılır. Bu ileklerden 3-5 gün içinde çıkan sinekler ağacın bütün top dediğimiz meyvelerini dolaşarak dölleme işlemini yaparlar. Bir incir bahçesinde, 10-15 gün içerisinde  en az 2-3 kere bu işlem tekrarlanır.

Burada gün dönümü önemlidir. 21 Haziran en uzun gün, en kısa gecedir. Gündönümüne kadar ilek atılmalıdır. Gün dönümünden önce, bir sinek 40 top çevirir. Gün dönümünden sonra 1 topu 40 sinek çevirir derler. Sordum,  sinekler (arılar) gün dönümünden sonra tembelleşir, ağırlaşırmış. Bu mantığı ben pek anlayamadım. Bu nedenle gündönümünden sonra ilekler ağacın en yüksek yerine asılır ki, sinekler aşağı doğru daha kolay uçarlar. (Galerilerimde ilğili resimler eklenecektir. Sinekleri görebileceksiniz)

Bizim Aydın civarında, dolayısıyla köyümüz Dağyeni’de şimdi herkes sabah akşam ilek işiyle meşgul.

Allah kolaylık versin diyorum.

Saygılar, sevgiler.

Abdurrahman Balcılar